Fandata

De Bibliografie van het Fantastische.
Welkom bij Fandata... DE site die informatie verstrekt over de in de Nederlandse taal uitgegeven Fantastiek (ofwel Sciencefiction, Fantasy & Horror), voor welke leeftijdscategorie dan ook! We pretenderen niet compleet te zijn, maar wel de compleetste. Dat kan haast ook niet anders. We zijn er al dik veertig jaar mee bezig. Er blijft echter nog heel erg veel om te ontdekken en onderzoeken en daar blijven we enthousiast en meer dan ijverig mee bezig! Mis je iets, bijvoorbeeld over je eigen verhalen... deel dat dan met ons, zodat we dan weer een stukje completer zijn. Veel plezier!!!

Ter nagedachtenis aan Wouter van Gorp, een artikel van Paul van Leeuwenkamp over Schemerwoorden
Schemerwoorden van Wouter van Gorp bewijst dat verhalenwedstrijden als de Harland Award, Fantastels, Trek Sagae etcetera van groot belang zijn voor de Nederlandse samenleving in het algemeen en de Nederlandstalige fantastische literatuur in het bijzonder. Want Van Gorp, docent klassieke talen, debuteerde in 2015 met het Engelstalige Spinner’s Soldier, het eerste deel van de The Wanderers, eveneens in het Engels. Pas daarna werd hij “min of meer toevallig” gewezen op Harland Awards. “Tot op dat moment – grofweg 26 juli 2016? – was ik in de belachelijke, wat mij betreft aandoenlijke veronderstelling, dat er in Nederland nauwelijks fantasy geschreven werd.” Zonder die verhalenwedstrijden was dus een talentvolle auteur verloren gegaan voor de Nederlandse literatuur. Want dat Wouter van Gorp een zeer schrijfvaardige auteur is bewees hij met hoge noteringen in die schrijfwedstrijden en met Schemerwoorden laat hij niet alleen zien dat dat niet zomaar een paar uitschieters zijn, hetgeen door het aantal hoge noteringen al evident was, maar ook dat hij interessante auteur is waarvan je denkt, die blijf ik volgen.

Zoals hij op zijn eigen site ook aangeeft ligt zijn voorkeur bij de fantasy, magisch realisme en historische fictie, hetgeen voor een docent klassieke talen niet verrassend is. Dat is in deze bundel ook te zien. Lotsbeschikking over een kassameisje met een uniek talent, Historie van een helm dat de wederwaardigheden van een magische helm vanuit een klassiek aandoend verleden naar het heden volgt, het VOC-verhaal De Vreemde Marinier, Moegestreden strand, het creëren van een geschiedenis uit eigenbelang in de fantasy-wereld van Het Goud van Cruwaldo, de mythische strijd tussen hemel en hel in De Beste Bedoelingen. Door deze verhalen heen de wederwaardigheden van de onfortuinlijke filosoof Quintus en zijn bediende Bubo. Quintus is na “De erfgenaam. De erfgenaam in reserve. De generaal. De grootgrondbezitter.” de vijfde en dus wat overbodige zoon in een Romeinse familie. “Ik geloof dat ik filosoof wil worden.” In een klassiek decor poogt Quintus in achtereenvolgende verhalen epicurist, stoicijn, platonist, cynicus te worden. Het zijn deze historische vertellingen die de grondtoon van de bundel vormen, waarin de fantastische verhalen in een soort van Odyssee-sfeer worden geplaatst. En soms is er ook nog wat sciencefiction, zoals de XZ-505 in Kerstsingulariteit, de alternatieve werelden in Acquisitie, maar dan anders, de DJ in het ruimtestation in Eenzaam in de Ether, maar ook dan is er een fantastisch-historische grondtoon.

De beste verhalen zijn misschien wel de in de wedstrijden hoogscorende verhalen als Jongen van Elf over een magische kermis (2de Harland Award 2017), het spitse De Con-Artist over (4de Trek Sagae 2017), het slimme en uitstekend opgebouwde De Beste Bedoelingen (5de Harland Award 2017), maar dat geeft aan dat Van Gorp goed zicht heeft op zijn eigen verhalen en in een bundel met variatie in de toon van de auteur zijn de andere verhalen niet minder.

Het zijn spitsvondige, goed gecomponeerde verhalen die schrijfvaardig met gevoel voor humor zijn neergeschreven. Alleen Het Goud van Cruwaldo is misschien net iets te lang, maar ook dat verhaal heeft humor en een leuke twist.

Het wordt niet echt duidelijk waarom de bundel de titel "chemerwoorden" heeft. Het is geen verhaal en in het voorwoord wordt het niet verklaard. Is het omdat deze verhalen zijn geschreven in de avond, in de schemering tussen de verplichtingen van baan en gezin? Of is het omdat de verhalen uit het schemergebied tussen vast afgebakende genres, uit het schemergebied tussen de SFFH-gemeenschap en de rest van het universum, vanuit de schemer van de gedachte? Ik geloof dat we dat als lezer zelf mogen invullen.

Is Wouter van Gorp een nieuw Homerus in ontwikkeling? Hij is in ieder geval de auteur die volgens Edge Zero het derde beste verhaal van 2018 heeft geschreven. Een auteur die we allemaal gaan volgen. En we gaan allemaal Schemerwoorden kopen, ook om te zorgen dat hij in het Nederlands blijft schrijven.
Een recensie van Verbonden van Octavia E. Butler door Jos Lexmond
Octavia Estelle Butler is vooral een echo uit de jaren zeventig en tachtig uit de vorige eeuw, wanneer haar eerste boek, vertaald in de SFEM reeks van de Arbeiderspers, verscheen. De SFEM reeks was een prachtig initiatief, uitgaven door vrouwen geschreven SF en prachtig vormgegeven, dat maar een kort leven beschoren was. Na zeven boeken, van onder andere Kate Wilhelm, Joanna Russ, Rachel Pollack en uiteraard Octavia Butler met ‘Patroonmeester’ (‘Patternmaster’), alsmede een anthologie, was de koek op. De koek voor Octavia Butler was in Nederland al veel eerder op. In 2006 verscheen haar verhaal ‘Bloedkind’ (‘Bloodchild’) in ‘De Locus Awards’ (The Locus Award For Best Novelette 1985) en dat was het dan voor Octavia Butler in Nederland. Nu in 2022 verschijnt dan eindelijk, en natuurlijk veel te laat ‘Verbonden’. Maar wat een vreugde! Wat een prachtig boek en wat een drama. Beter laat dan nooit, is hier toch absoluut het devies.

Verbonden is een verhaal waarin de sciencefiction, met name het tijdreizen (wel belangrijk), maar wel ondergeschikt is aan wat het werkelijk is: een literaire roman over het onrecht dat gekleurde medemensen is aangedaan in de loop der eeuwen. Gelukkig wordt tegenwoordig steeds meer ‘gekleurd’ weggelaten en blijft alleen mens over. Dat had al veel eerder moeten gebeuren en eigenlijk had onderdrukking als slavernij helemaal nooit mogen plaatsvinden. Toch is het nog geen gemeengoed en we zien ook weer voor en tegenovergestelde excessen, die de verschillen alleen maar weer aanwakkeren. Hopelijk is, in een nabije toekomst, dit allemaal voorbij en kunnen we als normale mensen met elkander samenwonen en leven.

Dat een SF-recensent, als ik, ‘Verbonden’ beoordeel, geeft wel aan, dat dit boek, dit verhaal (of liever misschien de auteur Octavia Estelle Butler), voor SF-gemeenschap belangrijk is. Het verhaal is ondanks (of misschien wel dankzij) het tijdreizen, tijdloos. En het maakt niet uit dat de originele uitgave al in 1979 verscheen. Of het trouwens SF te noemen is, dat is niet echt te zeggen. Er komen geen tijdreismachines, zoals in het verhaal van H.G. Wells of in ‘Back to the Future’, aan te pas. Misschien is Fantasy een betere term. Maar hoe en wat dan ook... het is een aanrader, voor welke tijd en genre dan ook.

De tijdreizen in het verhaal worden gedreven doordat een zesentwintigjarige zwarte vrouw (in 1976): Dana, op de een of andere manier gekoppeld is aan het blanke jongetje Rufus, de zoon van een plantage-eigenaar in 1815. Rufus ligt in het water en als Dana niet ingrijpt, zal hij verdrinken. Ze redt hem het leven en zal dat blijven doen. Ze keert weer terug, lang of kort, naar haar eigen leven in haar eigen tijd en keert weer terug naar het verleden als Rufus weer in gevaar verkeerd. Soms is ze snel weer terug, maar een andere keer blijft ze langer in het verleden en wordt opgenomen in de groep (van achtendertig) slaven van de vader van Rufus. Ze wordt aan het werk gezet en, wat erger is, onderworpen aan dezelfde doctrine waaraan de andere slaven ‘normalerwijze’ onderworpen zijn. Soms leidt dat tot verschrikkelijke tonelen. Het verhaal is prachtig en tegelijk bijzonder confronterend, mensonterend en is eigenlijk niet alleen bedoelt voor Fantastiek liefhebbers, maar voor eenieder. Echt!!! Iedereen dit boek moeten lezen.

De boeken van Octavia Butler worden recentelijk weer over de hele wereld opnieuw uitgegeven. Ik zou het meer dan toejuichen als al haar boeken in het Nederlands vertaald zouden gaan worden.
Een recensie van Fairy Tale van Stephen King door Jos Lexmond
Stephen King... het is al zo vaak en door zoveel mensen gezegd, maar wat een schrijfgenie is deze man. Het lijkt zo gemakkelijk te komen en hem bijna geen moeite te kosten. Met het groeien der jaren, lijken zijn verhalen ook steeds meer te groeien, al was ‘meer’ welhaast niet meer mogelijk. Zijn gehele oeuvre staat al bol van de bestsellers. Als je Fairy Tale alleen al openslaat, dan is het eerste wat je ziet, een onafzienbare lijst met boektitels, waar drie kolommen voor nodig zijn, want anders past dat niet meer op één pagina. Mocht je de lust bekruipen om eens met Stephen King te beginnen en al zijn boeken willen lezen, dan ben je, denk ik, zeker twee jaar (als het niet meer is) bezig om je daar doorheen te werken. En dan hebben we zijn korte verhalen nog niet eens meegeteld. Prachtig! Of je nu een vriend of vijand van Stephen King bent, je kunt alleen maar een diepe bewondering hebben voor zo’n prestatie!

Sommige mensen vinden hem te traag schrijven, of misschien te veel woorden nodig te hebben om het verhaal te vertellen, maar ik zit na anderhalve pagina al zo stevig in het verhaal, dat het onmogelijk is weg te leggen. Je wordt bij wijze van spreken rechtstreeks het verhaal ingetrokken. Dus... als het al traag is... dan is traag mooi!

Het is heel even later en ik ben nu bij pagina zeventig. Ik breek er even tussen uit om op te merken dat het lezen van Fairy Tale op dit moment aanvoelt alsof ik in een warm bad zit. Het voelt als een oude, warme en behaaglijke jas en King schrijft als een elektromagneet. Het treft me alsof de schakelaar op ‘MAX’ staat. Einde intermezzo!

De superlatieven buitelen over je heen. Excuses, maar ik kan er niets aan doen. Overigens... er is, buiten wat hinten, nog steeds niets fantastisch gebeurt en ik ben inmiddels aangeland bij pagina 174, hoofdstuk 10. Maar het gaat gebeuren! Tussen neus en lippen merkt Stephen King nog even op dat de verteller ‘de bron der wereld’ ontleend heeft aan een griezelverhaal van Henry Kuttner. Ik kan het niet helpen, maar ik wil dat dan meteen terug zien te vinden, én... gevonden! Het komt uit The Well of the Worlds uit 1953. U ziet wel dat het niet heel erg moeilijk was. King kent zijn klassieken.

Het verhaal! Charlie Readie, een jongen, zeventien jaar, hoort na een honkbaltraining de oude hond van meneer Bowditch, Radar, angstig en droevig janken. Als hij gaat kijken vindt hij meneer Bowditch in de tuin met een gebroken been. Hij belt 911 en het eind van het liedje, of misschien liever... het begin van het liedje, is dat meneer Bowditch in het ziekenhuis verdwijnt en Radar aan de goede zorgen van Charlie overlaat, alsmede ook de zorg over zijn huis. Een groot oud huis op de top van een hoge heuvel, met een afgesloten schuur in de achtertuin. Soms komen er vreemde geluiden uit de schuur. Charlie heeft zelf ook een voorgeschiedenis, maar daar moet u zelf maar over lezen. Als meneer Bowditch overlijdt, laat hij Radar aan Charlie, die inmiddels zijn hart heeft verloren aan de grote hond, maar ook een cassettebandje met een verhaal zo absurd, dat niemand het zou geloven. In de schuur zit een poort naar een andere wereld verborgen.

In eerste instantie leest het als een sprookje, maar allengs verwordt het tot een duister sprookje, tot een regelrechte nachtmerrie. Prachtig beschreven en prachtig verteld. Het heeft als basis, uiteraard zou ik bijna zeggen, zijn oorsprong in het sprookje Vrouw Holle en het doet qua basisgegeven ook wel denken aan Kings verhaal 22-11-1963, maar daar blijft het wel bij. Het verhaal is volstrekt origineel. Het strijd bij mij om de persoonlijke prijs voor het beste recensieboek wat ik las in 2022, samen met Verbonden van Octavia Butler. Kannie kiezen, maar het zegt voldoende als ik zeg dat ik eenenvijftig recensies schreef in 2022.

Als een soortement van ‘opdracht aan’ staat voorin het boek: Denkend aan REH, ERB en vanzelfsprekend, HPL. Ik heb zo’n idee dat velen van u dit gewoon voor waar aangenomen hebben en dat kan ik me voorstellen. Je moet een wel een beetje een Fantastiek Fan (lees: fanaat), zoals ik zelve, zijn om er Robert Ervin Howard (de geestelijk vader van Conan), Edgar Rice Burroughs (de geestelijk vader van Tarzan, Carson van Venus en John Carter van Mars, én meer) en uiteraard Howard Philip Lovecraft (de geestelijk vader van de wereldberoemde Cthulhu mythen) in te herkennen. Prachtige schrijvers van beroemde werken uit de geschiedenis van de Fantastiek én van helaas wat oudere generatie die de jeugd al niet meer herkend. Heel jammer!

Alweer een prachtig boek van Stephen King. Ik heb het al een paar keer gezegd. Ik ben alweer benieuwd naar zijn volgende boek. Het maakt me ook een beetje bang voor het komende King loze tijdperk. Hij verrijkt tenslotte al zo’n beetje mijn hele leesbare leven. Hij is tenminste al vijfenzeventig, hoelang tijd is hem nog beschoren? Het is haast niet voor te stellen dat deze gigant er niet meer zal zijn. Maar niet te lang over nadenken. Hoe dan ook... Fairy Taile zeker aanschaffen! Ik weet zeker dat u, net als ik, binnen de kortste keren verknocht zult zijn aan het verhaal en het boek niet weg zal kunnen leggen!